توسعه مسجدالحرام در خلافت ولید
ولید بن عبدالملک اموى (خلافت از ۸۶- ۹۶ ه.)، در زمان‌اى حکومت مى‌کرد که بانک بیت‌المال مملو‌از غنایم و اموالى بود که تحت عنوان خراج و جزیه و عُشْریه از اطراف و اکناف به شام مى‌رسید. وی خلیفه‌اى اهل رفاه و عشق‌مند به ساختن بناهاى باشکوه و پرعظمت بود. از این رو، علاوه بر ساختن جامع اموى در دمشق و توسعه مسجدالنبى در مدینه و بناى بسیارى از اماکن مدینه، بر مساحت مسجدالحرام به مقدار ۱۷۲۵ متر خاطر نشان نمود و مسجد را بازسازى کرد. وی رواق‌هایى در حوالی مسجد تشکیل داد و پک پذیرایی ترحیم مشهد آن‌ها‌را با ردیف‌هایى والا سرپا نگاه داشت. این ردیف‌ها به طور زیبایى تزیین شد و در قسمت‌هایى از آنان طلا و جواهرات بکار رفت. ولید ناودان منزل آفریدگار را نیز از طلا جواهرات تشکیل داد که تاکنون به همین اسم آوازه دارد.
ساختمان مسجد در پیمان عباسیان
منصور، دومی خلیفه عباسى (خلافت از ۱۳۶- ۱۵۸ هجری)، در سفرى که براى حج به مکه آمد، شم کرد که مسجد ظرفیت مسلمانانى را که براى حج آمده‌اند، ندارد. مصمم شد تا با اماده ساختن منزل‌هاى فضا و ضمیمه کردن آن‌ها به مسجد به گسترش آن مبادرت نماید. مردمى که صاحبخانه‌هاى دور و بر بودند، با اینگونه تصمیمى مخالفت کردند، اما آن گاه به فروش منزل‌هاى خویش رضایت دادند.
در این ارتقاِ مساحت، حجم مسجد دو موازی شد و در حدود پنج هزار مترمربع بر مساحت مسجد افزوده شوید. این افزایش در جهت شمال و غرب مسجد شکل گرفت. این توشه نیز رواق هایى براى مسجد در حوالی آن ساخته شد. افزون بر آن، مناره‌اى نیز در رکن غربى مسجد تاسیس شوید. پیشرفت تزیینات روى دیوارها و ردیف‌ها نیز بیشتر شد. بناى مسجد که در سال ۱۳۷ استارت گردیده بود، در سال ۱۴۰ هجرى خاتمه یافت.
توسعه مسجدالحرام در خلافت ولید
ولید بن عبدالملک اموى (خلافت از ۸۶- ۹۶ ه.)، در زمان‌اى حکومت مى‌کرد که بانک بیت‌المال مملو‌از غنایم و اموالى بود که تحت عنوان خراج و جزیه و عُشْریه از اطراف و اکناف به شام مى‌رسید. وی خلیفه‌اى اهل رفاه و عشق‌مند به ساختن بناهاى باشکوه و پرعظمت بود. از این رو، علاوه بر ساختن جامع اموى در دمشق و توسعه مسجدالنبى در مدینه و بناى بسیارى از اماکن مدینه، بر مساحت مسجدالحرام به مقدار ۱۷۲۵ متر خاطر نشان نمود و مسجد را بازسازى کرد. وی رواق‌هایى در حوالی مسجد تشکیل داد و پک پذیرایی ترحیم مشهد آن‌ها‌را با ردیف‌هایى والا سرپا نگاه داشت. این ردیف‌ها به طور زیبایى تزیین شد و در قسمت‌هایى از آنان طلا و جواهرات بکار رفت. ولید ناودان منزل آفریدگار را نیز از طلا جواهرات تشکیل داد که تاکنون به همین اسم آوازه دارد.
ساختمان مسجد در پیمان عباسیان
منصور، دومی خلیفه عباسى (خلافت از ۱۳۶- ۱۵۸ هجری)، در سفرى که براى حج به مکه آمد، شم کرد که مسجد ظرفیت مسلمانانى را که براى حج آمده‌اند، ندارد. مصمم شد تا با اماده ساختن منزل‌هاى فضا و ضمیمه کردن آن‌ها به مسجد به گسترش آن مبادرت نماید. مردمى که صاحبخانه‌هاى دور و بر بودند، با اینگونه تصمیمى مخالفت کردند، اما آن گاه به فروش منزل‌هاى خویش رضایت دادند.
در این ارتقاِ مساحت، حجم مسجد دو موازی شد و در حدود پنج هزار مترمربع بر مساحت مسجد افزوده شوید. این افزایش در جهت شمال و غرب مسجد شکل گرفت. این توشه نیز رواق هایى براى مسجد در حوالی آن ساخته شد. افزون بر آن، مناره‌اى نیز در رکن غربى مسجد تاسیس شوید. پیشرفت تزیینات روى دیوارها و ردیف‌ها نیز بیشتر شد. بناى مسجد که در سال ۱۳۷ استارت گردیده بود، در سال ۱۴۰ هجرى خاتمه یافت.
کاروانسرای زین الدین