مجله خبری تشریفات

شاید بتوان تنوع در صورت، اندازه، پلان، تزیینات، موادو مصالح، نوع پوشش بام و غیره در‌این بناها را ناشی از دو دلیل دانست:
یکی از گستردگی آن‌ها در اقلیمهای گوناگون از قبیل دشت، بیشه، کوه و بیابان

دیگری تنوع فرهنگی و عموم در جاهای گوناگون پک پذیرایی ترحیم مشهد به این دلیل که آرامگاه های کشور‌ایران به جهت مردمی بودن ذوق و سلیقه ها و خواستهای متنوعی را رفلکس می‌دهند.

تنی چند از این آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران از چهارطاقی های ساسانی الهام گرفته مانند آرامگاه دارای شهرت امیراسماعیل سامانی در بخارا
گروهی دیگر از آرامگاه در کشور ایران که دارنده گنبد رک میباشد از چادرهای اقوام رنگ زرد پوست آسیای اواسط الگوبرداری گردیده مانند ساختمان بلند رادکان، گنبد قابوس
چندین نیز دارنده گنبد نار می‌باشند همچون ساختمان بلند های خرقان، گروهی دارنده گنبد شلجمی میباشند نظیر خواجه ربیع در مشهد و آقا شاه علی در مشهد اردهال کاشان
گروهی دیگر گنبد ارچین دارا هستند نظیر آرامگاه دانیال فرستاده در شوش یا این که آرامگاه دارای شهرت یعقوب لیث صفاری در اطراف شوشتر
گروهی نیز به هیچ عنوان گنبد نداشته و دارنده سقف شیروانی می باشند مانند بیشتر بقعه در گیلان، برخی پلان هشت وجهی دارا‌هستند مانند گنبد سلطانیه و گنبد علی در ابرقو و چند دیگر مربع صورت اند نظیر گنبد سرخ مراغه
گروهی از آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران دایره صورت اند مانند ساختمان بلند پیر علمدار در دامغان و در غایت چند نیز پلان ستاره ای صورت دارا‌هستند همانند گنبد قابوس
آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران ضمن تنوع در صورت ظاهری در اسم و تیتر تخصیص داده گردیده نیز متفاوتند. مغایر مسجد که در همه زبانهای فارسی، عربی و ترکی با یک اسم شناخته می‌شود.
بناهای آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران در زبانها و مکانهای گوناگون عنا وین بخش اعظمی زیرا: آرامگاه، حرم، مرقد، ضریح، مشهد، آستانه، زیارت، مدفن، بقاع ، گنبد، مقبره، ساختمان بلند، تربت، مزار، مضجع و گور را به خویش تخصیص داده میباشد.
همینطور شخصیتهای آرمیده درین بناها نیز عنا وین متنوعی دارا هستند از قبیل: امامزاده، سلطان، شاهزاده، بزرگوار، آقا، پیر، پدر، عالم، سید، فرمانروا، روحانی، ملا و حضرت
مثال هایی از این دست عبارتند از: آرامگاه پر اسم و رسم شهدا در فهرج یزد، حرم پیر احمد زهرنوش در ابهر زنجان، مرقد مطهر حضرت معصومه درقم، ضریح ملکوتی ثامن الائمه در خراسان، مشهد اردهال در حوالی کاشان، آستانه اشرفیه، آرامگاه مشهور آقا سیداشرف در شروع اشرفیه گیلان، زیارت شاهواروق در اطراف تفرش، مدفن دوازده بدن در ملاط رانکوه گیلان، بقاع پدر رکن الدین در یزد، ساختمان بلند رسکت و یا این که ساختمان بلند لاجیم در مازندران، تربت حیدریه در خراسان، مزار شریف در افغانستان، مضجع شریف پیامبر الله در ایالات متحده عربی و گور پدر علی در کردستان.

مسجد جامع همدان از مساجد تاریخی تشریفات ترحیم مشهد جمهوری اسلامی ایران در راس و در نصیب تجاری شهر کنونی همدان قرار گرفته که مسافت اندکی، حدوداً ۱۰۰ متـر بـا میـدان مرکزی شهر «میدان امام» داراست. فضای پیرامون مسجد دربرگیرنده: راسته ها و کوچه های سرپوشیده ای میباشد که به پیروی از یک سنت در معماری اسلامی کشور‌ایران، سبب ساز شده فضای دور و بر مسجد آزاد بوده باشد.

مسجد در بافت دیرین شهر واقع گردیده که با دقت به تاسیس خیابان اکباتان در دهه های قبل، در جهت شمالی سازه، دسته بافت سابق درین قسمت از شهر به هـم خـورده و اکنون غیر از بخشی از دسته بازار در اضلاع شرق، غرب و جنوب مسجد، بقیه واحدها اکثراً جدید ساز می‌باشند.

مسجد جامع همدان که در زمان های قبلی به «جامع عتيق» و گاهی هم به «مسجد اعظم» نامیده می گردیده‌است. از رسیدگی اثرها و نوشته های اسلامی برجای باقی مانده، چنین استنباط می‌گردد که ساختمان مسجد، وابسته به قرنها اول اسلامی میباشد، و ساختار امروز مسجد جامع با آن چه نخست بوده، گوناگون میباشد.

در غرب بازار وکیل شیراز و در انتهای راسته پک پذیرایی ترحیم مشهد شمشیرگرها مسجد گسترده بسیار زیبایی سازه گردیده‌است که به اسم مسجد سلطانی وکیل یا این که مسجد وکیل آوازه دارااست. این سازه یک کدام از بناهای خوشگل و بسیار مستحکم زمان زندیه میباشد که از نگاه هنری و معماری حائز اهمیت متعددی میباشد.

مسجد وکیل شیراز به فرمان مهربان خان زند ایجاد شده است. طرح این مسجد دو ایوانی بوده و دارنده دو شبستان جنوبی و شرقی میباشد ین مسجد که دربین بازار و خزینه وکیل جای دارد در قبلی محل برگزاری نماز آدینه بوده میباشد .

با مراعات تاریخ کاشی کاری مسجد وکیل مشخص و معلوم می شـود که کلیه کاشی کاری های تراس ها و دور و اطراف صحن وابسته به مجال فتحعلی فرمانروا قاجار و آن گاه میباشد.

شواهد تاریخی گویای این میباشد که مسجد بعد از مجال کریم ومهربان خان زند دو زمین لرزه شـدید را از راز گذرانده میباشد ، و این احتمال را ساخت‌و‌ساز می نماید که کاشی کاری های مسجد بعد از تخریب، مجدد در حین قاجار اضافه یا این که نوسازی گردیده‌است.

مناره مسجد جامع سمنان یکی منارهای تاریخی پک پذیرایی ترحیم مشهد جمهوری اسلامی ایران وابسته به معماری اسلامی سلجوقیان به شمار می‌رود که در کناره شمال شرقی مسجد جامع قراردارد. طول این منار از سطح زمین ۳۱/۲۰ متر میباشد و از روی بام به طول ۲ متر کتیبه‌ای با طرح و نقش بسیار خوشگل از خشت و با خط کوفی تزئین شده است. این سازه سابق‌ترین منار جنبان کشور ایران می باشد در راس این منار محوری چوبی جای دارد که با جنبش دادن آن مجموع منار جنبش می‌نماید.

معماري مناره

مناره مسجد جامع سمنان در کناره شمال شرقي شبستان شمالي مسجد سوای سكو مستقيما روي زمين واقع شد‌ه‌است.
براي رسيدن به مدخل منار بايد از يك راهرو منكسر تنگ و كم ارتفاعي عبور كرد كه بوسیله خواجه ابوسعيد سمناني و خواجه نظام الدين بختيار سمناني در دورة فرمانروا سنجر سلجوقي هنگام تاسیس شبستان سابق الذکر ایجاد شده است.
طول منار مسجد جامع سمنان را بين 5/31 تا 5/28 متر نوشته اند.
طول كلي منار 5/28 متر میباشد كه از اين طول 5/24 متر آن مشمول ميله منار تا انتهاي مقرنسها و قاعدتا مأذنه و 4 متر ديگر مشمول مأذنه و نصیب فوقاني آن مي گردد.
علي رغم طول زياد منار به دليل مخفی شدن حدود 5/7 متر از نصیب زيرين در بين شبستان و بناهاي همسایه، آن چنانكه بايد عظمت و طول بلند آن جلوه گر نيست.
نصیب تحتاني منار مسجد جامع سمنان تا نزديك كتيبه زيرين تقريبا استوانه اي میباشد و از آنجا به بالا به طور موزوني به هیبت مخروط ملايم در آمده تا زير مقرنسهاي مأذنه ادامه مي يابد.

مسجد مکتب مروی طهران از اولی مدرسه های پک پذیرایی ترحیم مشهد علم ها فقهی شیعه قرن سیزده و چهارده هجری قمری میباشد که در زمان قاجار تاسیس شده است.

این سازه مشتمل بر مکتب بلندمرتبه و خرد است که جمعاًً به مساحت چهارهزار و پانصد متر مربع در حیطه ۱۲ شهر طهران واقع میباشد.تاریخ سازه در کتیبه، سال ۱۳۳۱ هجری قمری را نماد میدهد.

این سازه را محمدحسین خان ملقب به فخرالدوله والي مرو در طی السلطنت فتحعلی فرمان روا سازه کرد به همین ادله این مکتب را خان مروی نامیده اند.

در طول پهلوی دوم، مکتب مروی از مدرسه های تاریخی کشور‌ایران تبدیل به مدرسه ابتدایی و متوسطه شد. بعد از آن ازانقلاب ۵۷ جمهوری اسلامی ایران احیا گردیده و درحال حاضر دانش آموز ها دراین جا سرگرم علم آموزی علم ها شرعی می باشند.

صحن این مکتب، مربع مستطيل شكل میباشد.
دو فضای پشتی تراس های شرقی و غربی مسجد مکتب مروی ، به معلم تخصیص داشته میباشد.
در گوشــۀ شمال غربی این سازه قسمتی برای ســکونت خادم مدرســه تبدیل شــده بود که بعد ها به محلی برای خزینه طلاب بدل گشت.
خط مش ارتباطی استاد ها در‌این مسجد مکتب از روش ایوانچه های مقابل آن اســت.
کارکرد فضاهای مسجد و مکتب در عین قرار تصاحب کردن در پلانی واحد از یکدیگر منقطع می‌باشند.
اجزای فرعی دیگری هم درین پلان به چشم می خورد که تراس ها و کتابخانه مکتب از آن گزاره اند.
جلو تراس جنوبی با در و پنجره های چوبی مسدود گردیده و فضای آن تحت عنوان مسجد کوچکی نیز گزینه استعمال قرار میگیرد.
در کناره شمال غربی مسجد مکتب مروی کتابخانه‌ای هم زمان با بنای مکتب تاسیس شده است.

گنبد مسجد تحت عنوان یک کدام از مهم‌ترین پک پذیرایی ترحیم مشهد موادسازنده معماری اسلامی به ویژه در مساجد در لحاظ گرفته می‌شود. استعمال از گنبد مسجد در معماری اسلامی از زمانه بنی امیه از اورشلیم در 691 میلادی شروع شد. معین میباشد که گنبد مسجد در بدو تأسیس ذیل تأثیر معماری بیزانس بوده میباشد.

پیاده سازی گنبد مسجد در معماری اسلامی، در انواع متعدد آن، منجر شد تا معنی آن‌ها بین معماران مسلمان به جهت نمادگرایی متعالی، به یکی‌از مهم‌ترین موادتشکیل دهنده معماری اسلامی تبدیل گردد.

معماری اسلامی و به ویژه معماری مساجد، یک تصویر از کیهان یا این که آدم در بعد ها کیهانی اوست.تن آدم معبدی میباشد که روح درآن استقرار مییابد.صحیح مانندکیهان که به سود به عبارتی روح زنده میباشد.

ربع و دایره، انواع کمال یافته ای می‌باشند، مربع نماینده ومظهرخاکی ونشان دهنده کمیت هاست. گنبد مسجد غالبا در عصر اسلامی دارنده مبنا های چهارضلعی و بعد هشت ضلعی و غیره بوده اند که تعبیروتفسیر اندیشمندانه و عارفانه ای دارا‌هستند، شکل هندسی مبنا آن که مکعب صورت میباشد میتواند خویش الهامی از بنای کعبه باشد و در مرحله آن‌گاه چهار ضلعی تبدیل به هشت و شانزده و سی و دو و سرنوشت دایره و گنبد اسمان میباشد که برخی افضل از بعضا دیگر میباشد.

گنبد مسجد کنایه از کرسی الهی و نیز دانا ملائکه و قاعده مربع و چهار کناره هم، علامت عالم جسمانی روی زمین میباشد. صورت فرنگی آن نیز کنایه از جمال و گلدسته نیز آرم جلال الهی میباشد. این عنصر مظهر افق و نماد دهنده چگونگی میباشد. گنبدهای اهل ایران هریک دارنده صورت و نقش خاص و جدا به خویش میباشند.

در این راه خطوط هندسی رسمی پک پذیرایی ترحیم مشهد معمولا فارغ از به کار گیری از باریکه تاق آجری و با تکنیک های دیگری تولید می‌شوند.. یکی این تکنیک ها تشکیل داد خطوط قانونی به طور سردست و با گچبری می‌شود مثال ای از این‌شیوه در آبگینه منزل ، منزل عامری های کاشان دیده می شود. پر‌نور میباشد که در‌این نوع قانونی ،خطوط نمایان بدل باریکه تاق بوده میباشد و نقش بنا ای ندارند. ولی این‌راه با وجود فقدان نقش بنا ای آن امری فقط دکوری و غیر ضروری وجود ندارد و با اکران نمادین مسیرهای جابجایی نیرو نقش معنایی انجام می نماید.

رسمی بندی در نما
روش تشکیل داد این نوع قانونی بندی برخلاف وضعیت کاربندی در نما غالبا سوای به کار گیری از باریکه تاق آجری و با تکنیک های دیگری همانند گچبری یا این که کاشی سنتی ساخت گردیده و به سقف فوقانی توکل میدهند. این‌راه در فضاهای از یک سو گشوده کاربرد دارا هستند که بیشترین به کار گیری از آن در سردر ، محراب ، تراس ، غرفه و تاقچه است ورودی منزل عامری ها از مثال این قانونی بندی در پیاده سازی نما میباشد.

از نکات شایان توجه در ایجاد کرد پک پذیرایی ترحیم مشهد منزل داروغه قربت دو منزل دیگر به‌این منزل دیرین میباشد که ظاهرا هر سه منزل دسته ای را تشکیل داده اند که به یکدیگر راه و روش داشته اند. برای ورود به منزل داروغه میتوان از ضلع جنوبی ساختمان وارد تیم شد ایوان مرکزی منزل داروغه که دربرگیرنده باغچه های خرد و یک آبگینه قشنگ در اواسط ان میباشد نماد از تبعیت معمار از اصول معماری اهل ایران دارااست.

متراژ ساختمان سازه حدود 1100 مترمربع میباشد و معماری آن به مدل سه طرفه دارای شهرت میباشد بدین معنی که در سه ضلع شمالی و جنوبی و شرقی تراس ساختمانی در دو طبقه پیاده سازی گردیده است که 2 ضلع پاد شاه نشین و نشیمن به واسطه ضلع غلام رو به یکدیگر متصل گردیده اند.

از سایر خصلت های معماری اهل ایران تفکیک قسمت های فصل زمستان نشین و فصل‌تابستان نشنین در منزل های اهل ایران میباشد. منزل داروغه نیز از این قاعده مستثنی نبوده و بسیار هنرمندانه به رعایت این اصل پرداخته میباشد به نحوی که در دو ضلع ایوان و در 2 ساختمان شمالی و جنوبی هم فصل‌تابستان نشین و هم فصل زمستان نشین پیاده سازی گردیده‌است.

با روی عمل داخل شدن صفویان نقطه پک پذیرایی ترحیم مشهد عطفی در تاریخ تمدنی کشور‌ایران اسلامی پدیدآمد ، صفویان با تغییر و تحول مـذهب رسـمي جامعـه بـه تشیع اصولا روش بینش جامعه را به کل مفاهیم فلسفی ، هستی شناسی ، معرفت شناسی ، هنری و … تغییر و تحول دادند. در سود آنچه که تحت عنوان نمود عینی این شیوه پندار نو بروز پیدا کرد رفلکس به عبارتی طریق طریقه شد و انگیزه رونق هنر و معماری در زمان ی صفویه.

عالمان ، متفکران و فلاسفه زمـان نیز به تبع ، در پوسته مدرسه اصفهان و به صورت خاص خیس در معماری صفویه سعی بر تئوریزه کردن آن مفاهیم نمودند. به هر روی هنر، شهرسازی و معماری صفویه تحت عنوان تجلیل گاه مفاهیم نظری مدرسه اصفهان که خویش نیز ریشه در منابع اسلامی تشیع ( قرآن ، روایات و شریعت نبی و ائمـه ) دارااست، به بروز و ظهور معانی برخاسته از آن مدرسه به طور تمثیلی پرداخت.

به همین برهان آنچه که امروزه بـه عنـوان هـنـر معماری صفوی می‌شناسیم معماری مفهوم گرایی میباشد که سعی بر پدیدار کردن مفاهيم والای معنـوی و اشـاره بـه واقعیت هستی دارااست و عملکرد برای کشف معانی نهفته در پس ظواهر آن همچنان می توانـد ادامـه داشـته باشـد و بـه عـنـوان الگـویی از معماری معناگرایانه در تاریخ اسلامی برای امروز ما مطرح باشد.

ایلخانیان وقتی که در آغازین سال های پک پذیرایی ترحیم مشهد قرن هفتم هجری چنگیزخان در مغولستان راز برآورد و در تنازع بقا با قبایل سرگرم بود، در کشور ایران سیر تاریخ دیگرگونه بود. این احوال برای حدود چهاردهه متواتر و تا تأسیس دولت ایلخانان در سال 656 ه.ق ادامه یافت و بعضی از شهرها خیر یک توشه که چند دفعه گزینه حمله و ویرانی قرار گرفتند. یورشهای مغول موجب هلاکت بخش اعظمی از بناها در جمهوری اسلامی ایران می‌شود .

بیشتر بناهایی که در جمهوری اسلامی ایران ارثیه، از این تاریخ به بعد از آن می‌باشند، با به صحنه وارد شدن دولت مردان دانشمند و و فرزانه اهل ایران ( مانند خواجه نصیرالدین طوسی ، فامیل جوینی ، خواجه رشیدالدین ادب الله همدانی )، حرکتی نو برای ادامه حیات محافل علمی و گردآمدن محققان و علم جویان بدور هم آغاز شد و درس و مکتب رده خویش را بازیافت و مسئله برای توسعه و گسترش علم و جابجایی آن به نسلهای آتی مهیا شد.

درباره ی عصر ی ایلخانی تنوع مدرسه ها تاریخی از دید هیبت باعث می گردد تا الگوی استاندارد و ثابتی برای این مجموعه از ساختمان ها خواسته خواهد شد. اکثر زمان ها مدارس کهن این روزگار علامت دهنده ی تمایل ایلخانیان به طرح چهار ایوانی میباشند. خصوصیت های مدرسه های تاریخی این زمان آرم میدهد که‌این مدرسه ها مشابهت هایی نسبی با تبار سلجوقی خویش داشته اند.

در کل می قدرت خصوصیت های معماری مدرسه ها تاریخی بعدازظهر ایلخانی را این سیرتکامل برشمرد

رعایت اصل داخل گرایی در پیاده سازی ساختمان به نحوی که هیچ سیرتکامل رابطه بصری در بین فضاهای داخلی و فرنگی مکتب وجود نداشته باشد
استعمال از حیاط در سازه و تأکید بر آن از حیث ساختاری و نمایی